Geçenlerde bir kitap sipariş ettim, geldi ve okumaya başladım. Daha önce 2 kitabını okuduğum bir yazara ait ve 2020 senesinde yazılmış bir kitap. Kitabın adı Büyük Çöküş ve yazarı da James Rickards. Herkese tavsiye ederim. 150 sayfalık bir kitap. Bu pandemi kepazeliğini ve sonrası ekonomiyi analiz eden bir kitap. Zaten yazarı da bir ekonomi analizatörü. Kepazelik diyorum çünkü Çin’in bu konudaki hatalarını belgelerle açıklıyor. Kısacası gevşek davranılmış ve büyük bir olasılıkla Wuhan’daki bir laboratuvardan deneyler sonrası bulaşmış. Bir nevi yeni AIDS/HIV diyor. Tek başına gelir geçer ama vücut direncini aşırı kırarsa, hastalık başka bakteri ve virüslerin yaptığı organ yetmezliklerinden dolayı ölümün geldiğini söylüyor. İmmünalog ve virologlardan alınan bilgiye göre. ******* Esas konu hastalık olduğu kadar, yarattığı bir ekonomik çöküş. Evet, asıl sorun burada çünkü tamamen değiştirilmiş bir para politikası. Amerika başta hatta ülkemizde de kısmen uygulamaya kondu. Ama asıl önemli kısmı, ki ben de önceden savunuyordum: Psikolojik çöküş. Evet, yazarda aynısını söylüyor ve bende aynen katılıyorum hiçbirşey eskisi gibi olmayacak. Düze çıkılsa bile artık dünyada yeni tip bir ekonomik ve para politikası izlenmek zorunda. Neye dayalı? Güvene dayalı. Gerçekten de halkın psikolojisi ülkemiz dahil tüm dünya halklarında, özellikle gelişmiş ülkelerde bozuk. Ekonomilerde al aşağı vaziyette. ******* Şu anda paranın dolaşım hızı aşırı düşük ve bu daha da düşebilir. Halkın bir kısmı tasarrufa yönelmiş vaziyette ve çıkacak gibi gözükmüyor. Çünkü gelecek korkusu ve ne yapacağını bilememe korkusu hakim. Bunu kırmak hastalığın bitmesi ile olmayacak, bilesiniz. Daha uzun sürecek. Amerika’da yazar diyor ki; 2006 yılında paranın dolaşım hızı düşmeye başladı ve bu pandemi ile neredeyse sıfıra yaklaştı. Peki neden? Deflasyon beklentisi. Yani fiyat düşüşleri beklentisi. Peki ne olur? Para kıymetlenir. Amerikalıların birçoğu tasarrufa yönelmiş vaziyette. Bizde de durum farklı değil. Parası olan uyutuyor. Beklemede. Gerçekten de gıdanın dışındaki birçok üründe düşme gözlemlenmeye başladı. Araç, ev gibi belki de beyaz eşya gibi kalemler durmuş durumda. Herkes bir beklenti içinde ve psikolojisinin bozukluğu ekonomiye de yansıyor. ******* Amerika’da FED’in para arzı 4.2 trilyon dolardan 7.6 trilyona çıkmış vaziyette. Bu birkaç ekonomistin yeni bir teorisinin uygulaması. Modern Para Teorisi denilen bu teori, Chartalizmin kurucusu George Knapp tarafından ortaya atılmış ve günümüzde Stephanie Kelton ve arkadaşları tarafından hükümete önerilip kongre tarafından aktif edilmiş. FED para basacak, hükümet harcama yapacak, halk kredi alacak, harcamalar vergi gelirlerini arttıracak. Paranın dolaşım hızı ve en önemlisi kişisel tercihler ile kişileri ekonomik psikolojisinden bahseden yok. Ünlü ekonomist Keynes de teorisinden buna benzer bir olaydan yani devlet müdahalesinden bahseder ve teorisi doğrulanabilir. Ama o zamanlar 1930 yılları idi. Bu gün pandemi var, epistomiyologlar ekonomist oldu, medikalizasyon var yani tırlaştırma ve ekonomistler yazarın dediği gibi başını kuma gömmüş durumda. ******* Diyeceğim şu; hastalık bitse de ekonomide güvenin oluşması ve paranın dolaşım hızının öncesini yakalaması ve her şeyin ötesinde, toplumun ekonomik psikolojisinin pozitif duruma geçmesi gerekiyor ve bir zaman alacak. Yatırımların hızlanması ve halkında cebinin dolması gerekiyor. “Şikayet etmeyip şükredelim” diyeceğim ama psikolojiler bozuk ve gelecek kaygısı var. Türkiye de de 200 milyar doların üzerinde uyuyan para var. TL’yi saymıyorum. Ayrıca 4.2 trilyon dolardan 7.2 trilyon dolara çıkmış FED rezervlerinde duran basılmış para var. “Dolar 8, 9 TL olacak” diyenlere saygılarımla. Bunlar dünya piyasasına çıkarsa düşünün deflasyonu. Saygılarımla…