Mustafa Kemal Atatürk’ün ünlü bir lafı var; “Medeni gelişimini tamamlayamamış ülkelerde tarih tekerrürden ibarettir.”  Galiba tarih tekerrür ediyor ve biz eskiye dönmeye başladık gibi. Dolar habire artıyor. Altında keza. Pahalılık aldı başını gidiyor. Ekonomi sıkışmaya başladı. Enflasyon hortladı ve yüzdesini bile tutturamıyoruz. Her kafadan bir ses çıkıyor. Sanki 80ler ve 90’ları yaşıyoruz. Enflasyonun yüzde 80 olduğu dönemler.   *******   Fakat o zamanlar daha farklı idi. Hele 80 ile 90 arası. Bir kere bu kadar değildik. 40 milyon civarında idik. Ne cep telefonu vardı ne de LED TV. İnternet yoktu ve bilgisayarlar bile 90’lı yılların sonlarında gelişmeye başladı. TRT’den başka bir yayın firması yoktu. Star TV daha sonraları geldi. Her ay cep telefonu, kablolu TV veya benzeri şeylere, internete para ödemiyorduk. Marketler bile yoktu. Sonraları açılmaya başladı. Bakkal en yakın dostumuzdu. Halada öyle. Giyim ve kuşam daha sade ve kaliteliydi. Üstü başı yırtık dolaşmıyorduk. Bir arabası olan bile sayılan gösteriliyordu. Siyah, kahve, taba ayakkabılar vardı ve kösele revaçta idi. Alınamayacak kadar pahalı değildi. Şimdiki gibi.   *******   Enflasyon çoktu ama şikayet eden pek yoktu. Herkes bir türlü kendine yetebiliyordu. Her gün fiyatlar değişiyordu. Eczanedeki ilaçların fiyatı her hafta değişiyordu. Etiket basmaktan babam helak olmuştu ama herkes bir şekilde gemisini yürütüyordu. Neden? Çünkü bugünkü kadar çeşitli mal ve masraf yoktu. Yani para insanların cebinde kalıyordu. Halkın tasarruf gücü vardı. Bir şekilde ya hazine bonosu ile veya banka ile birikimlerini değerlendirebiliyorlardı. Her şeyin fiyatı artıyordu ve dalgalanma yoktu.   *******   Dün bir esnaf arkadaşımla konuşuyoruz. Bana dedi ki; ‘her şeyin fiyatı anlık değişiyor. Ne yapacağımı bilemiyorum’. ‘Stoklu çalışacaksın, paraya değil mala değer vereceksin’ dedim. Eskiden maksimum stokla çalışılırdı ama bugün farklı. Eksilen malı yerine koymak diye bir şey yok. Para daha önemli ama son günlerde artık kaygan zemin oluşturuyor. Mal değerleniyor. Aslında eskiden bu ne yarattı. Yani enflasyon mal talebi yarattı. Ekonomi harıl harıl çalışıyordu. Ama bugün hammadde krizi var ve bunu Covid yarattı. Yani eskiye dönsek de görüntü artık farklı olacak çünkü milletin cebinde para kalmadığı gibi borcu artıyor. Masraf ekonomik sistemden dolayı yüksek kalıyor. Neoliberal ekonomi denilen yutturmaca. Saygılarımla…