TARTIŞMA YARATAN KANUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİ

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan İklim Kanunu, Meclis’ten geçerek Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi.

İklim değişikliğiyle mücadele ve uyuma ilişkin İklim Kanunu teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) kabul edilerek yasalaşmasının ardından çarşamba günü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) tarafından TBMM'ye sunulan teklif, 2 Temmuz'da TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. YASA NELERİ İÇERİYOR? Tartışmalı yasa, sera gazı emisyonlarının azaltılmasını, iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ve bunlara dair yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını içeriyor. İklim hukukuyla ilgili, "İklim Adaleti", "İklim Finansmanı, "Net Sıfır Emisyon", "Adil geçiş," "Birincil piyasa," "Karbon Kredisi," "Denkleştirme," "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)," "Gömülü sera gazı emisyonları," "Gönüllü karbon piyasaları" gibi 39 terim tanımlanıyor. Kamu kurum ve kuruluşlarıyla gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere süresinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak. Ancak, muhalefet partileri, "doğa katliamına yasal kılıf" ve "ticaret yasası" diye nitelendirdikleri bu kanuna karşı çıkıyor. MUHALEFET: 'ADI İKLİM, İÇERİĞİ TİCARET' Kanun teklifi muhalefet partileri ve iklim örgütleri tarafından "ticari amaçlı hazırlandığı" gerekçesiyle eleştiriliyor. Özellikle küçük işletmelere getireceği mali yük ve iklim derneklerinin sürece katılımının sağlanmaması nedeniyle tartışılıyor. CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, "Gerçekten bir iklim kanununa ihtiyacımız var; ama üniversitelerin, çevre örgütlerinin, yerel yönetimlerin ortak aklıyla hazırlanmış bir yasaya. Bu sözde 'İklim Kanunu', sadece beş yandaş firmanın çıkarı için getiriliyor," eleştirisinde bulundu. "KAYBEDEN İNSAN VE DOĞA OLDU" TEMA Vakfı'nın X hesabından yapılan açıklamada da, "Kaybeden insan ve doğa oldu," ifadelerine yer verildi. Yasayı "İklim Kanunu" olarak görmediklerini, bu yasayla "emisyon ticaret sistemi düzenlendiğini" dile getiren vakıf, şöyle ekledi: "Emisyon azaltımı, fosil yakıtlardan çıkış, adil geçiş planı, uyum politikaları ve gelirlerin toplum yararına kullanımı gibi kritik unsurları içermeyen ve iklim krizine bütüncül yaklaşmayan bu yasanın Anayasa Mahkemesi'nden dönmesini umut ediyoruz." TARTIŞMALARIN ODAĞINDAKİ MEKANİZMA: KARBON TİCARET SİSTEMİ Kanunda en çok konuşulan düzenleme ise emisyon ticareti mekanizmasının kurulmasının öngörülmesi. Bu mekanizmalar uluslararası alanda karbon ticareti diye bilinen bir döngünün parçası. Karbon kredilerini bir "kirletme izni" diye tanımlamak mümkün. Bir azaltım projesiyle (örneğin ağaçlandırma ile bir yutak alan yaratarak veya güneş enerjisi yatırımıyla fosil yakıtların daha az kullanılmasını sağlayarak) atmosferden bir ton karbondioksit eksilten projeler, bir karbon kredisi üretmiş sayılıyor. Projelerin ürettiği bu krediler sera gazı emisyonları yüksek olan, yani fazlasıyla kirletici şirketler tarafından satın alınabiliyor. Böylelikle şirketler, sebep oldukları kirliliği bir ölçüde "dengelemiş" kabul ediliyor. İlk tasarlandıklarında bu kredilerin, sebep oldukları kirliliği dengelemek isteyenlere iyi bir yöntem sunması ve aynı zamanda iklim dostu projelere finansman sağlaması amaçlanmıştı. Ancak günümüzde bu yöntemin, dünyanın en büyük şirketlerinin gerçek anlamda emisyon azaltımı sorumluluğundan kaçmasının bir yolu haline geldiği yönünde ciddi eleştiriler de var. Diğer bir deyişle bazı şirketlerin, iklim kriziyle mücadele ediyormuş gibi görünmek için bu kredilere başvurduğu iddia ediliyor. TÜRKİYE'DE NASIL İŞLEYECEK? İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından kurulması planlanan Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında da doğrudan sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, bu faaliyetleri gerçekleştirebilmesi için İklim Değişikliği Başkanlığı'ndan emisyon izni alması zorunlu olacak. ETS kapsamına dahil olan işletmeler, doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon değerine karşılık gelecek şekilde yıllık ödenek verecek. Ulusal ödenek planları Resmi Gazete'de yayınlanacak. Kaynak: euronews