1939 Erzincan depremi unutulmadı

27 Aralık 1939 tarihinde Erzincan’da meydana gelen ve yaklaşık 33 bin kişinin hayatını kaybettiği, binlerce kişinin yaralandığı 7,9 büyüklüğündeki deprem, Türkiye tarihinin en yıkıcı afetlerinden biri olarak hafızalardaki yerini koruyor. Dünyanın en büyük depremleri arasında gösterilen 1939 Erzincan depreminin yıl dönümü dolayısıyla, depremde hayatını kaybeden vatandaşlar için mevlit okutulacak.
Gazeteci-Yazar Hikmet Köksal, Erzincan’ın tarih boyunca büyük depremler yaşadığını belirterek, kentin 1939 ve 1992 depremlerinin ardından yeniden inşa edildiğini ifade etti. Köksal, 1939 depremi sonrası müdahale şartlarını bugünün imkânlarıyla kıyaslayarak şu değerlendirmede bulundu:
"1939 depreminde devletin müdahalesi, dönemin imkânları nedeniyle bugünkü şartlara göre ilkel görünebilir. Erzincan’a tren 1938’de gelmişti ancak depremden üç gün sonra demiryolu hattı kapandığı için yardımlar gecikmiştir. Dönemin valisi, ancak Kemah yolu üzerindeki bir noktadan Ankara’ya ‘Erzincan yıkıldı’ şeklinde kısa bir mesaj iletebilmiştir. Haberleşme, ulaşım ve finansman imkânları çok sınırlıydı. Günümüzde ise afetlerle mücadelede uzman birimler ve ileri teknolojiler bulunmaktadır."

1939 depremi sonrası yardımlar tartışma konusu
1939 Erzincan depreminin ardından gönderilen yardımlarla ilgili bazı iddiaların tarihi tartışma konusu olduğunu belirten Köksal, bu konuların hâlâ netlik kazanmadığını dile getirdi.
Tarihi kayıtlara ve iddialara göre:
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Erzincan’da 2,5 saat kaldı.
Başbakan Refik Saydam, deprem bölgesini 5 ay sonra ziyaret etti.
İlk çadırlar, depremden 1 ay sonra gönderildi.
Erzincan için 2 milyon TL ödenek ayrıldı.
1943 yılına kadar gönderilen toplam para 303 bin TL oldu; bunun 200 bin TL’sinin İnönü heykeli yapımında kullanıldığı iddia edildi.
7 yıl sonra belediye tarafından 5 örnek ev yapıldı, süreç 1947’de hükümet uhdesine alındı.

1992 depremi ve yapılaşma tartışmaları
Erzincan, 13 Mart 1992 tarihinde 6,8 büyüklüğünde bir depremle yeniden sarsıldı. Bu depremde 653 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 bin bina yıkıldı ve şehir büyük ölçüde zarar gördü. Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, Başbakan Yardımcısı ise Erdal İnönü idi.
Yapılan incelemelerde, yıkılan binaların önemli bir bölümünün kamuya ait yapılar olduğu belirlendi. Dönemin Bayındırlık Bakanı Onur Kumbaracıbaşı, sorumlular hakkında işlem yapılacağını açıkladı. Ancak bu yapıların, 1939 depremi sonrası 1940 yılında çıkarılan deprem yönetmeliğine göre inşa edildiği, buna rağmen 1992 depreminde yıkıldıkları ya da ağır hasar gördükleri ifade edildi.
Depremin maddi zararının, dönemin parasıyla yaklaşık 40 trilyon lira olduğu açıklandı.

Zemin uyarıları
Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından deprem sonrası hazırlanan raporda, Erzincan’ın yeniden kurulduğu alanın alüvyon zemin üzerinde yer aldığı ve bunun deprem açısından risk taşıdığı vurgulandı. Raporda, zeminin sıvılaşmaya müsait olduğu ve sarsıntı şiddetini artırdığı belirtildi.
1939 Erzincan depreminde 33 bin kişi hayatını kaybetmiş, 100 bin kişi yaralanmış, 116 bin bina yıkılmıştı. Aradan geçen yıllara rağmen yaşanan acı, Erzincan’ın ve Türkiye’nin ortak hafızasında yer almaya devam ediyor.

Erzincan HABERİ